آزمون طراحی معماری نظام مهندسی اولین گام برای ورود به بازار کار حرفه ای بصورت رسمی است. داشتن مهر طراحی نظام مهندسی و باز شدن سابقه فعالیت در اداره امور مالیاتی از دلایل این مدعا است.

برای اخذ پروانه اشتغال به کار در حوزه ی  مهندسی ساختمان، باید فارغ‌التحصیل معماری (پیوسته) و یا لیسانس معماری (ناپیوسته) بوده و حتماً ۳ سال از تاریخ اخذ مدرک گذشته باشد.

همچنین باید ابتدا از اداره کل راه و شهرسازی و یا سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استانن کسب صلاحیت انجام شود. وزارت راه و شهرسازی در اجراي مواد 11، 21، 26 و 28 آیین‌نامه اجرائي قانون نظام‌مهندسی و كنترل ساختمان با همکاري سازمان سنجش و آموزش كشور، سالیانه نسبت به برگزاري آزمون‌های ورود به حرفه مهندسان در دو مرحله، در تاریخ‌های مشخص‌شده اقدام می‌نماید و پس از تائید صلاحیت از طریق سامانه ثبت‌نام سازمان مقررات ملی ساختمان در آزمون می توان شرکت کرد.

این آزمون دارای دو بخش بوده بطوریکه بخش اول یک سؤال 8 الی 10 نمره ای است و بخش دوم که 40 تا 42 نمره دارد مربوط به حل و ترسیم  مدارک یک ساختمان مسکونی یا با اختلاط کاربری هاست. حدنصاب قبولی در آزمون طراحی معماری نظام مهندسی 25 از 50 است که اکثراً با نمره 25 موفق به کسب پروانه طراحی نظام مهندسی می شوند. برای کسب نمره بالاتر از 25 باید قدرت ترسیمات بسیار بالایی داشت و با حداقل خطا، ترسیمات ارائه شود.

منابع آزمون طراحی معماری

منابعی که دفتر مقررات ملی ساختمان معرفی کرده به شرح زیر است:

1. مبحث سوم مقررات ملی ساختمان
2. مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان
3. مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان
4. مبحث یازدهم مقررات ملی ساختمان
5. مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان
6. مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان
7. مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان
8. مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان
9. مبحث بیست و یکم مقررات ملی ساختمان
10. مبانی طراحی معماری
11. مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی
12. جزییات اجرایی ساختمان
13. ضوابط مقررات معماری و شهرسازی برای معلولین
14. ضوابط بلند مرتبه سازی

باید داشته داشت که براي موارد ذکرشده منابع معتبر علمی و حرفه‌ای موردنظر بوده و منبع خاصي معرفي نمي‌ شود و منظور از مباحث، آخرين نسخه معتبر مباحث مقررات ملّي ساختمان است و در صورت تناقض بين مباحث مقررات ملّي ساختمان و ساير مدارك فني، مباحث مقررات ملّي ساختمان ملاك عمل خواهد بود.

از بین منابع ذکر شده برای آزمون طراحی معماری، تنها مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان است که می تواند حدود 50 درصد راهگشای آزمون باشد و 50 درصد مابقی نیاز به تفسیر مبحث چهارم، حل تمرین های متعدد و کرکسیون های متوالی دارد.

روش درست تمرین های آزمون طراحی معماری

اشتباه بزرگی که بسیاری از متقاضیان آزمون طراحی معماری مرتکب می شوند این است که تنها به حل کرده سؤالات مطرح شده در ادوار گذشته آزمون طراحی معماری اکتفا می کنند. در صورتی که آزمون طراحی همواره چالش هایی را در پیش روی خود دارد. برای کسب مهارت در طراحی معماری پیشنهاد می شود علاوه بر حل آزمون های سال های گذشته، داوطلبین به سؤالات تألیفی طراحی معماری رجوع کنند که چالش های متفاوتی در بطن خود داشته باشد. این چالش ها ممکن است یکی از موارد زیر را دارا باشد:

1. ارتفاع بنا
2. ارتفاع زیرزمین با قرارگیری استخر یا سرایداری
3. اختلاف ارتفاع با توجه به تنوع کاربری ها در طبقه همکف
4. سرگیری سازه ی رمپ
5. سرگیری سازه ورودی اتومبیل
6. شکست کف های تمام طبقات و بام
7. شکست کف و حل مشکلات پاگیری تیرها
8. حل سازه ی طبقات در مواقع شکست کف و بخصوص سرگیری ها
9. ورودی سواره و پیاده در گذرهای متفاوت یا طول و عرض زمین طراحی
10. چالش زمین های 100 در 100 ساخت
11. مسائل راه خروج دوم در زیرزمین های متوسط و راه به حیاط در زیرزمین های کوچک
12. طراحی نماهای چهار جهت جغرافیایی
13. کفشور در انواع فضاهای باز و نیمه باز
14. مدیریت داکت های تأسیساتی
15. نحوه ی برخورد با سایت های طراحی مختلف از نظر هندسه و شیب

با توجه به موارد فوق، به نظر می رسد حل حدود 20 الی 30 موضوع طراحی، آمادگی لازم را برای مهندسین داوطلب کسب پروانه طراحی نظام مهندسی فراهم کند.

در کتاب آزمون های آزمایشی طراحی معماری و جزوه طراحی در معابر و زمین های شیبدار نوشته  مهندس مهدی دریانی، چهل و شش آزمون طراحی شده که علاوه بر تنوع زمین و گذر، دارای چالش های سازه، اختلاط کاربری ها و  زمین های شیب دار هستند.

مدیریت زمان در آزمون طراحی معماری

با توجه به اینکه زمان حل و ترسیم در روز آزمون طراحی معماری 7 الی 8 ساعت است و مهندسین باید در این مدت زمان به خواسته ی سؤال طراحی پاسخ درست داده و مدارک فنی خواسته شده را ترسیم کنند. این مدارک شامل پلان زیرزمین، پلان همکف، پلان طبقات، مقطع، نما و بام است.

در صورتی که مهندسین نتوانند در مدت مقرر ترسیمات را به پایان برسانند، عملاً پاسخ کاملی به مدارک خواسته شده نداده و مردود می شوند. برای رسیدن به این هدف که کلیه مدارک در موعد مقرر طراحی و ترسیم شوند، نیاز به مدیریت زمان است.

اصولاً در تمام آزمون ها، زمان نقش بسیار مهمی بازی می کند و در آزمون طراحی معماری این عامل، تأثیری دوچندان در قبولی دارد.

برای رسیدن به این مهارت که در زمان 7 الی 8 ساعت طراحی و ترسیم به پایان برسد، لازم است علاوه بر تقسیم بندی زمان طراحی و ترسیم در روز آزمون، تمرینات به تعداد لازم که در بالا ذکر شد باید انجام شود. در اولین روزهای تمرین ممکن است حدود بیست ساعت و حتی بیشتر، طراحی و ترسیم طول بکشد ولی تجربه  ثابت کرده است که بعد از حدود ده تمرین، زمان ترسیم حدود ده ساعت در دسترس خواهد بود و تمرینات بیشتر، زمان را باز هم پایین تر آورده تا به 7 الی 8 ساعت برسد.

موضوع دوم در آزمون طراحی معماری

موضوع دوم در آزمون طراحی معماری که دارای 8 الی 10 نمره است، در ظاهر ممکن است تأثیری در کسب نمره حداقل 25 نداشته باشد ولی حل این موضوع که در سالهای گذشته، ترسیم جزییات اجرایی ساختمان و یا طراحی سقف شیب درا است، تأثیر بسیاری می تواند در معرفی توانایی مهندسین داشته باشد و در کل می تواند ذهنیت مثبت حتی در سؤال موضوع اصلی طاحی معماری ایجاد کند. علاوه بر موضوعات مطرح شده در سال های قبل، سؤالات جدیدی نیز در آینده می تواند مطرح شود که شامل طراحی نما و ایده هایی برای حل اشرافیت در آپارتمان های مسکونی می تواند باشد. مهندسین با تسلط بر این چهار موضوع می توانند عملاً هشت تا ده نمره در اختیار داشته باشند و با خیال راحت سراغ موضوع مسکونی و مدارک درخواستی بروند. در کتاب آزمون های آزمایشی طراحی معماری، برای هر یک از آزمون های اصلی چهل و دو نمره ای، یک آزمون هشت نمره ای استاندارد پیش بینی شده که می تواند تمرین بسیار خوبی برای مهندسین معمار باشد.

مدیریت استرس در آزمون طراحی معماری

آزمون طراحی معماری همواره با استرس فراوان برای داوطلبین همراه است و یکی از راه های مهار این استرس، حل تمرینات زیاد (20 الی 30 آزمون آزمایشی) در مدت زمان هشت ساعت است تا مهندسین با شرایط آزمون طراحی معماری آشنا شده و استرس ایجاد شده در روز آزمون را بتوانند کنترل کنند.