طراحی در زمین‌های شیب‌دار یکی از مباحث چالش برانگیز است چرا که تفاوت‌های اساسی با طراحی بر سطح صاف دارد؛ طراحی در زمین‌های شیب‌دار دارای مخاطراتی از جمله ارتفاع مجاز، تصمیم‌گیری برای ورودی‌ها، شیبراه و بحث پارکینگ را دارد که معمار و یا شهرساز باید به آن توجه داشته باشد. در ادامه مباحث نکات مهم را در خصوص طراحی در زمین‌های شیب‌دار برای شما عزیزان قرار داده‌ایم.
نگاهی کلی به طراحی در زمین‌های شیب‌دار
ممکن است که شما یک زمین شیب‌دار داشته باشید و فکر کنید که به هیچ دردی نمی‌خورد و نمی‌توان با آن کاری انجام داد؛ ولی شما سخت در اشتباه هستید و یک زمین‌دار نیز می‌تواند مانند یک زمین صاف عادی کاربرد داشته باشد.
معمولاً افراد در زمین‌های شیب‌دار سازه‌های مختلفی همچون ویلا می‌سازند و در آن زندگی می‌کنند؛ حتی اگر طراحی در زمین‌های شیب‌دار به‌خوبی انجام شود و کمی هم به‌ظاهر ویلا رسیدگی شود می‌تواند یک محل زندگی عالی برای شما باشد.
ازآنجایی‌که زمین‌های شیب‌دار استانداردهای ساخت خاص خودشان را دارند شما نمی‌توانید از افراد عادی برای ساخت چنین پروژه‌ای استفاده کنید و بهتر است خودتان نیز این کار را انجام ندهید تا در ادامه مشکل‌ساز نشود.
عقلانی‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که سریعاً به یک متخصص مراجعه کرده و آن را در جریان بگذارید؛ قبل از آغاز ساخت‌وساز نیاز است که متخصصان درست و اصولی زمین را بررسی کنند تا یک طرح کلی برای شروع عملیات طراحی گردد.
قیمت طراحی در زمین شیب‌دار
برای طراحی در زمین‌های شیب‌دار هزینه‌های مختلفی پیشروی شما است که باید آن‌ها را بپردازید؛ اولین هزینه‌ای که با آن روبه‌رو خواهید شد هزینه نقشه‌برداری است و باید پول بپردازید تا نقشه‌برداری زمین شما انجام شود.
البته میزان هزینه نقشه‌برداری متفاوت بوده و به زمین موردنظر شما نیز بستگی دارد؛ برای مثال هرچه شیب زمین بیشتر باشد به‌مراتب نقشه‌برداری نیز سخت‌تر شده و قیمت آن نیز افزایش خواهد یافت.
همچنین بهتر است قبل از آغاز طراحی خاک زمین را نیز به آزمایشگاه بفرستید تا مورد آنالیز قرار بگیرد؛ برخی از زمین‌ها واقعاً برای ساخت‌وساز مناسب نیستند و دردسرساز می‌شوند و باید بررسی شود.
از دیگر هزینه‌هایی که در مقابل شما قرار دارد می‌توان به هزینه حمل‌ونقل، هزینه استخدام نیروی انسانی، هزینه خرید مصالح ساختمانی متراکم و مناسب، مقاوم‌سازی سازه و زهکشی اشاره نمود که باید بپردازید.
اصول مهم طراحی در زمین‌های شیب‌دار
همان‌طور که گفتیم طراحی در زمین‌های شیب‌دار خیلی راحت نیست و به یک متخصص نیاز دارد؛ در مرحله اول یک متخصص باید شروع به نقشه‌برداری از محلی کند که قرار است ساخت سازه را در آن انجام بدهید.
اما نکته قابل‌توجه اینجا است که نقشه‌برداری از زمین‌هایی که شیب تند یا حتی نرمالی دارند چندان کار راحتی نیست و نقشه‌بردار مجبور است که حتماً شیب زمین را محاسبه کند؛ لازم به ذکر است که هرچه محاسبه را دقیق‌تر انجام دهند درصد موفقیت طرح نهایی نیز افزایش خواهد یافت.
در طراحی برای زمین‌های شیب‌دار موارد مختلفی وجود دارند که جلودار کار خواهند شد؛ برای مثال در زمین‌های شیب‌دار کنترل‌کردن منابع آب جاری کمی دشوار است و یک باران شدید می‌تواند به خانه آسیب وارد کند و باید در طراحی به آن دقت شود.
به‌هرحال مهم‌ترین اصلی که در طراحی و ساخت ویلا باید به آن دقت داشت امنیت کامل سازه است؛ تأمین امنیت سازه در زمین‌های شیب‌دار کمی سخت است؛ اما با وجود متخصصان کاربلد می‌توان به این امر دست پیدا نمود.
تعیین مکان نقطه صفر زمین اولین گام طراحی در زمین‌های شیب دار
برای ساخت آپارتمان مسکونی توجه به مکان نقطه صفر زمین و متوسط تراز ارتفاعی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که بر اساس آن کدهای ارتفاعی برای تمامی طبقات مخصوصاً همکف و زیرزمین سنجیده میشود. اهمیت همکف و زیرزمین نسبت به سایر طبقات بیشتر است و این به‌خاطر دسترسی ورود سواره و پیاده‌ها به آپارتمان است و تصمیم‌گیری مکان این ورودی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
تعریف و کاربرد تراز صفر:
تراز صفر به مکانی از جداره ساخته شده ملک و یا گوشه‌ای از زمین طراحی گفته میشود.
مکان نقطه صفر زمین آغازکننده طراحی معماری در زمین‌های شیب‌دار است.
تعریف و کاربرد تراز متوسط کف معبر:
به میانگین تراز بین تمام اضلاع زمین تراز متوسط کف معبر می‌گویند که با داشتن مقدار عددی آن می‌توان ارتفاع مجاز بنا را به دست آورد.
زهکشی زمین‌های شیب‌دار دومین گام طراحی در زمین‌های شیب دار
از مهم‌ترین اصول طراحی در زمین‌های شیب‌دار توجه داشتن به زهکشی است؛ زهکشی یکی از اصول اساسی طراحی ساختمان بوده و در صورت توجه‌نکردن به آن می‌تواند اثرات زیان‌بار زیادی داشته باشد.
معمولاً در زمین‌های شیب‌دار احتمال فرسایش خاک بسیار بالا است و در صورت عدم مدیریت این موضوع در درازمدت می‌تواند موجب فرونشست کردن زمین و آسیب به سازه شما شود که اتفاق خوبی نیست.
زهکشی با مدیریت آب‌های سطحی از ایجادشدن راه‌آبه‌ها جلوگیری می‌کند؛ ایجادشدن راه‌آبه‌های مختلف باعث میشود تا خاک زیرین شروع به رسوب‌گذاری کرده و رفته‌رفته خاک فرسوده شده و از بین برود.
البته که زهکشی باید کاملاً درست و اصولی انجام شود؛ درصورتی‌که زهکشی به‌صورت استاندارد انجام نشود خودش می‌تواند موجب ایجادشدن راه‌آبه‌های مختلف زیاد شده و به خانه شما آسیب وارد نماید.
انجام فونداسیون به‌صورت دقیق سومین گام طراحی در زمین‌های شیب دار
فونداسیون یکی دیگر از نکات مهم طراحی در زمین‌های شیب‌دار است و یک متخصص باید نگاهی ویژه و کارشناسانه به آن داشته باشد؛ اشتباه در ساخت فونداسیون می‌تواند به‌راحتی همه معادلات را به هم زده و ساختمان را خراب کند.
در حال حاضر بیشتر افراد سعی می‌کنند از مصالح ساختمانی سنگی برای طراحی فونداسیون استفاده کنند؛ خوشبختانه چنین مصالحی ماندگاری خوبی نیز داشتند و موجب مستحکم شدن فونداسیون نیز می‌شوند.
نکته اصلی اینجا است که قبل از استفاده باید به همه این مصالح سنگی نظارت شود؛ درصورتی‌که از سنگ‌های پوسیده و خراب استفاده شود می‌تواند به مقاومت سازه شما آسیب بسیار جدی وارد کرده و پروژه را خراب کند.
باید در اجرای فونداسیون از بالشتک بتنی نیز استفاده گردد؛ استفاده از بالشتک‌های بتنی می‌تواند فرونشست‌های مختلف زیر طرح را مدیریت کرده و حتی از آن‌ها جلوگیری نماید؛ علاوه‌برآن استفاده از این بالشتک احتمال ترک‌خوردن دیوار ها را کمتر خواهد کرد.
معمولاً کارشناسان تلاش می‌کنند تا از فونداسیون‌های پله‌ای در این زمینه استفاده کنند؛ اصولی‌ترین فونداسیونی که می‌توان در زمین‌های شیب‌دار استفاده کرد مدل پله‌ای بوده و بهتر است به آن دقت لازم را داشته باشید.
در مدل پله‌ای عمق پی ارتباط مستقیمی با میزان شیب زمین دارد؛ هرچه که شیب زمین بیشتر شود باید عمق پی شما نیز افزایش پیدا کند و هرچه شیب کمتر شد بهتر است پی نیز به همان اندازه از عمقش کم شود تا ساختاری پله مانند داشته باشیم.
دقت در انتخاب مصالح چهارمین گام طراحی در زمین‌های شیب دار
بعد از اینکه طراحی در زمین‌های شیب‌دار به اتمام رسید و وارد فاز اجرایی شدیم؛ نوبت به آن می‌رسد تا مصالح ساختمانی موردنیاز کار را تهیه کرده و پروژه را آغاز کنیم؛ ولی نمی‌توان از هر مصالحی استفاده نمود.
معمولاً مصالح مصرفی در ساخت سازه روی زمین‌های شیب‌دار با زمین‌های صاف و معمولی متفاوت بوده و شما نیز باید به این موضوع دقت کافی داشته باشید تا این گونه مقاومت سازه افزایش بیابد.
معمولاً متخصصان و کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که مصالحی خریداری و تهیه شود که تراکم بسیار بالایی داشته باشند؛ استفاده از مصالح تراکم پایین مقاومت سازه را کاهش خواهد داد، مخصوصاً اگر سازه در محیطی مرطوب ساخته شود.
طراحی محوطه
طراحی در زمین‌های شیب‌دار صرفاً به طراحی خود سازه خلاصه نمی‌شود؛ بلکه همیشه بحث طراحی محوطه ساختمان نیز وسط بود و مشتریان به آن اهمیت بسیار زیادی می‌دهند و طراحان باید آن را در نظر داشته باشند.
ازآنجایی‌که زمین شیب‌دار است دست متخصص برای طراحی محوطه خیلی باز نیست؛ ولی نمی‌توان محوطه را همان‌طور زشت و بی‌روح رها کرد و باید برای طراحی آن نیز قدم‌های مختلفی برداشته شود و زیباسازی شود.
یکی از بهترین گزینه‌ها برای زیباسازی محوطه کاشت انواع مختلف درخت‌ها است؛ درخت‌ها می‌توانند محوطه زمین شیب‌دار شما را زیباتر از قبل کنند؛ علاوه‌برآن می‌توانید از محصولات آن‌ها نیز استفاده نمایید.
پیشنهاد میشود که حتماً از درختانی استفاده نمایید که ریشه‌های بلندی داشته باشند؛ وقتی ریشه بلندتر باشد بیشتر در خاک فرورفته و همین موضوع موجب استحکام بالاتر زمین شده و از فرسایش آن جلوگیری می‌کند.
جمع‌بندی
در نهایت با طراحی در زمین‌های شیب‌دار با شما همراه بودیم؛ درصورتی‌که طراحی در زمین‌های شیب دار به‌درستی انجام نشود می‌تواند خسارات مختلفی به شما وارد کند؛ به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که در همان ابتدای کار به سراغ یک متخصص بروید و روند پیشرفت پروژه را به آن بسپارید؛ درصورتی‌که هر یک از نکات مهم در طراحی لحاظ نشوند کل روند پیشرفت به خطر خواهد افتاد.
جدول جمع‌بندی
سؤالات متداول
تراز متوسط کف معبر چیست؟
اگر شما از تمامی اضلاع موجود زمین شیب‌دار خود میانگین بگیرید تراز متوسط کف معبر را به دست آورده‌اید؛ ازآنجایی‌که این تراز با میزان ارتفاع مجاز سازه ارتباط دارد از اهمیت بالایی برخوردار است.
آیا می‌توان مرحله زهکشی را انجام نداد؟
می‌توان از این مرحله گذر کرد؛ اما مدیریت‌نکردن آب‌های سطحی جاری چیزی جز فرسوده‌شدن سازه شما به همراه نخواهد داشت.
چرا باید به فونداسیون دقت لازم را داشت؟
ازآنجایی‌که زمین شیب‌دار است به‌خودی‌خود ممکن است که بار سازه به‌خوبی به زمین منتقل نشود؛ به همین دلیل نیاز است که حتماً فونداسیون به‌صورت کاملاً اصولی و استاندارد ساخته شود.
