نظارت و اجرای ساختمان بخشی مهم از روند ساخت و ساز است که زیر نظر متخصصین و مهندسین مربوط به این رشتهها صورت میگیرد. این امر ، تاثیر مستقیمی در کیفیت، ایمنی و دوام ساختمان داشته و نیاز به علم کافی در این زمینه دارد؛ در نتیجه انجام کار باید تحت نظارت کامل مهندسینی باشد که در رشتههای مربوطه، علم و تجربه کافی را دارند.
نظارت و اجرای ساختمان، دو روند جداگانه ولی مکمل یکدیگر هستند. هر کدام از مفاهیم نظارت و اجرا، شامل مراحل و گام های متفاوتی است؛ اما در نهایت، هدف یکسانی دارد.
در ایران، نظارت و اجرا، نقش مهم و کاربردی در تضمین ایمنی و کیفیت یک سازه داشته و باید روند اجرا و مدیریتی آن مطابق با قوانین، استانداردها و اصول مربوطه باشد تا سازه، مجوزهای لازم را کسب کرده و بتواند تحویل کارفرما داده شود.
نظارت بر ساختمان:
نظارت بر ساختمان، به معنی پایش و کنترل دقیق و اصولی تمام مراحل ساخت و ساز یک سازه است تا اطمینان حاصل شود که تمامی مراحل ساخت پروژه ، طبق اصول و بر اساس قوانین و مقررات ساختمانی هستند. در این روند، مهندسین ناظر تمامی مراحل و فرآیندهای ساخت را زیر نظر داشته و باید کیفیت، ایمنی، و استانداردهای هر مرحله را نظارت و تایید کنند.
به طور کلی، وظایف مهندس ناظر را میتوان به چند دسته تقسیم کرد:
- نقشه خوانی و تطبیق با نقشه:
در این بخش، مهندس ناظر وظیفه دارد نقشههای معماری ، مکانیکی، برقی و سازهای را بررسی کرده و روند کار را نیز بررسی کند. سپس این دو امر را نسبت به یکدیگر مورد بازرسی قرار داده تا تایید کند که پروژه طبق نقشهها در جریان است.
- کنترل کیفی مصالح:
از دیگر وظایف مهندس ناظر، بررسی کیفیت مصالح مورد استفاده است. مهندس باید اطمینان حاصل کند که متریال و مصالح مورد استفاده ، دارای تطابق با مشخصات و استانداردهای ملی هستند.
- بررسی مراحل ساز و ساز:
در تمامی مراحل ساخت و ساز، مهندس باید بر اجرای اصول فنی در مراحل ساخت باشد. به عنوان مثال، اطمینان حاصل کند که پی ریزی طبق بررسی اصول تایید شده زمین شناسی و استانداردهای مهندسی پیش میرود.
- تایید ایمنی:
ایمنی از ضروریات روند اجرای پروژه است و تامین و وجود آن وظیفه مهندس ناظر است. مهندس باید دائما کارگران را از نظر مجهز بودن به وسایل ایمنی مثل کلاه، کمربند، و سایر ابزارهای حفاظتی ضروری بررسی کرده تا احتمال آسیبها و حوادث در حین کار به حداقل برسد.
- نظارت بر زمان بندی:
یکی از ضروریات هر پروژه ، تحویل آن در زمان مقرر است. عدم تحویل در زمان مقرر میتواند مشکلات متعددی از جمله خسارات مالی به همراه داشته باشد. مهندس ناظر باید بر پیشرفت پروژه و هماهنگی آن طبق بازه زمانی مقرر نظارت داشته و هرگونه احتمل تاخیر در تحویل کار را به حداقل برساند.
- ارائه گزارش کار:
در طی روند اجرای پروژه، نیاز است تا به طور منظم ، گزارشهایی در زمینه پیشرفت پروژه و وضعیت کلی آن برای کارفرما ارسال شود. این گزارشات میتواند شامل اطلاعاتی از جمله مشکلات احتمالی پیش رو، پیشنهاداتی برای بهبود سیستم اجرا، ارزیابیهای کلی در ارتباط با کیفیت کار و … باشد.
اجرای ساختمان:
اجرای ساختمان، عملیاتی کردن نقشههای ساخت و ساز است. این روند توسط پیمانکاران و تحت نظارت مهندسین پروژه انجام میشود.
اجرای ساختمان شامل مراحل کلی زیر است:
- خاک برداری و پی ریزی . این مرحله تحت نظارت مهندسی ژئوتکنیک صورت میگیرد.
- ساخت اسکلت ساختمان. اسکلت میتواند شامل انواع اسکلتهای بتنی، فولادی چوبی بوده و مرحله نصب ستون و تیر و سقف نیز در این مرحله است.
- نصب تاسیسات: تاسیسات مکانیکی و الکتریکی نصب میشوند.
- اجرای دیوار و سقفها. بسته به نوع طراحی و معماری، میتوان انواع متریال را برای اجرای دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان استفاده کرد.
- نصب در و پنجره.
- نصب نما خارجی و داخلی.
- تکمیل جزئیات داخلی: جزئیاتی مثل رنگ آمیزی دیوارها، نصب کابینت، شیرآلات بهداشتی و … .
- تحویل پروژه: پس از اتمام مراحل فوق، ناظر و کارفرما نظارت نهایی را انجام داده و از تطابق آن با تمامی استانداردها و الزامات فنی و قراردادی اطمینان حاص میکنند.
اهمیت نظارت و اجرای ساختمان:
به طور کلی، نظارت و اجرای اصولی و حرفهای، بر کیفیت ، ایمنی و جلوگیری از مسائل مختلف تاثیرگذار است. از جمله دلایل اهمیت این امور، به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
- نظارت بر روند ساخت و ساز، مشکلات و خطرات احتمالی را از پیش شناسایی کرده و میتوان علاوه بر بروز از رخداد آن، در راستای بهبود به موقع اقدام کرد. همچنین اجرای صحیح، منجر به جلوگیری از مشکلات ساختاری و در نتیجه، بهبود عمر ساختمان میشود.
- با اجرای نظارت و اجرای اصولی، کیفیت ساخت افزایش مییابد. نظارت مهندس ناظر بر کیفت متریال، روشهای ساخت و اجرای اصولی آنان، کیفیت سازه را افزایش داده و دانش مهندسین اجرایی، تایید میکند که تمامی بخشهای سازه طبق استانداردها پیش میروند.
- با کمک نظارت و اجرا، در زمان و هزینهها نیز جلوگیری شده و از بروز بسیاری خسارتهای مالی پیشگیری می شود. تشخیص مشکلات اجرایی در مراحل اولیه، منجر به بهینه سازی منابع مالی در بخشهای آینده شده و پیش بردن ساخت و ساز توسط تیم اجرایی طبق جدول زمان بندی ، هزینههایی مثل هزینههای نگهداری، خسارت تکمیل دیرهنگام پروژه و … را کاهش میدهد.
- این مساله، الزامات قانونی و مقررات را نیز برآورده خواهد کرد. عواملی مثل رعایت کدهای ساخت، مقررات ایمنی و استانداردها، و نیز اجرای دقیق قوانین، دریافت مجوزها را تسهیل کرده و کمک میکند تا مشکلات حقوقی و قانونی در پروژه به حداقل برسد.
تمامی این موارد در کنار یکدیگر، ارزش سازه را افزایش داده و آن را تبدیل به ملکی ارزشمند و گران قیمت میکنند. در نهایت، رضایت کارفرما نیز جلب شده و از بروز مشکلات قانونی و مالی تا حدود بسیار زیادی جلوگیری میکند . در نتیجه، هماهنگی تیم نظارت و اجرا به عنوان دو گروه مکمل با یکدیگر، از ضروریات هر پروژه به شمار میرود.
صفر تا صد آموزش نظارت و اجرای ساختمان:
دورههای آموزشی نظارت و اجرای ساختمان، دورههایی هستند که به منظور آموزش تخصصی و حرفهای مهندسین در زمینه های اجرایی ارائه میشوند . این آموزشها، توسط مراکز تخصصی یا دانشگاهی بوده و شامل مباحث نظری و عملی در این زمینه هستند.
موسسه مهدی دریانی، تحت نظارت سازمان نظام مهندسی کشور، دورههای تخصصی در این زمینه ارائه میدهد. در این دوره ها، مهندسان دورههایی تخصصی برای نظارت حرفهای و اجرای حرفهای ساختمان دریافت کرده تا دانش فنی و اجرایی آنان افزایش یافته و بتوانند عملکرد عالی در دنیای کار ارائه دهند.
حضور در این دورهها، روند دریافت کارتهای صلاحیت نظارت و اجرا را آسانتر میکند. سازمان نظام مهندسی، اولویت ارائه کارت صلاحیت را برای افراد دارای مدارک تحصیلی و شرکت در این دورههای تخصصی دانسته و مهندسین با شرکت در این دورهها، میتوانند سرعت دریافت کارت، قابلیتهای عملی و دانش فنی خود را تسریع ببخشند.
سرفصل دوره آموزش نظارت و اجرای ساختمان:
در این دورهها، تمامی اطلاعاتی که لازم است تا مهندسین در ارتباط با روند ساخت و ساز انواع بدانند، آموزش داده شده است. این دورهها برای مهندسین مبتدی، مهندسین با تجربهای که قصد به روز رسانی اطلاعات خود را دارند و غیره ، کاربردی بوده و با علم، تکنولوژی و استانداردهای روز پیش میرود.
دورهها شامل آموزش انواع مسائل حقوقی، اجرایی، گزارش نویسی و … هستند.
سرفصلهایی که در این دوره معرفی میشوند، مختصرا به شرح زیر است:
- نحوه درج قرارداد با مالک و دریافت مدارک.
- آموزش تخریب سازه، خاکبرداری، گودبرداری، اجرای بتن، انواع آرماتور بندی و غیره.
- آموزش اجرای بخشهای داخلی و خارجی سازه، شاسی کشی آسانسور و تمامی جزئیات ساختمانی.
- مهاربندی، انواع تیر های فلزی، سفتکاری، دیوار چینی، نازک کاری و … .
- نکات ضروری پایان کار.
- دستور نویسی و گزارش نویسی.
- نقشه خوانی.
- آشنایی با مراحل روند دریافت پروانه نظام مهندسی و ارتقا پروانه.
- ارجاع کار.
- تقسیم بندی وظایف.
و بسیاری مراحل ضروری دیگر که به یک مهندس کمک میکند صفر تا صد نظارت و اجرا را به خوبی بشناسد . این کار، تسلط مهندسین را افزایش داده و منجر به ارائه پروژههایی با سطح کیفی عالی به کارفرمایان میشود.
جدول خلاصه:
| نظارت بر ساختمان : | اجرای ساختمان : |
| بررسی و کنترل فعالیتها و تطابق با استاندارد و قوانین | اجرای دقیق و اصولی نقشهها |
| نظارت بر مصالح، فرآیند و نیروهای انسانی | اجرای مراحل مختلف ساخت و ساز از خاکبرداری تا تحویل |
| هدف، تضمین کیفیت و ایمنی ساخت و ساز | هدف، اجرای پروژه طبق طرح و برنامه و زمان بندی |
سوالات متداول:
مهندسین چه رشتههایی میتوانند در دورههای آموزشی نظارت و اجرا شرکت کنند؟
مهندسین عمران، معماری، مدیریت ساخت، نقشه برداری، شهرسازی، مواد و متالوژی میتوانند در این دورهها شرکت کنند.
حداقل مدرک تحصیلی برای شرکت در دورههای آموزشی نظارت و اجرا چیست؟
برای شرکت در این دورهها، حداقل مدرک کارشناسی در رشتههای مرتبط لازم است. گاها برای دورههای پیشرفته، ممکن است مدرک کارشناسی ارشد یا بالاتر نیاز باشد.
هزینه و مدت زمان جلسات آموزشی چقدر است؟
برای کسب اطلاعات به روز و دقیق از وضعیت دورهها، با موسسه مهدی دریانی در تماس باشید.
