یکی از رویدادهای مهم معماری در ایران، برگزاری مسابقه طراحی معماری است. این مسابقات با هدف شکوفایی خلاقیت و نوآوری معماران، و نیز بهبود کیفیت طراحی پروژههای معماری بوده و زیر نظر ارگانهای خاص اجرا و داوری میشود.
در بستر این رقابتها، معماران ایدههای خلاقانه خود را میتوانند در قالب انواع طرحهای مفهومی و فنی به هیئت داوری و کارفرمایان ارائه دهند.
در این مطلب، به بررسی دقیقتر هدف و مزیت مسابقه طراحي معماري ، هیئت داوری و تیم اجرایی آن و دیگر شرایط شرکت در مسابقه پرداخته شده است.
مسابقه معماری چیست:
مسابقه طراحی معماری یکی از رقابتهای حرفهای در ایران است که بین معماران، طراحان و دانشجویان این رشته اجرا می شود. شرکت کنندگان با حضور در این مسابقه، فرصتی خواهند داشت تا ایدههای خود را در معرض نمایش گذاشته و آن را از نظر کیفیت با دیگر پروژهها به رقابت بگذارند.
برگزاری این مسابقات در رشته معماری و شهرسازی، و زیر نظر دبیرخانه مسابقات معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی بوده ؛ که توسط کارفرمایان در سراسر کشور اجرا میشود.
این رویداد از چند جهت حائز اهمیت زیادی است:
- در این مسابقات، ایدهها و روشهای خلاقانه شناسایی شده و کمک میکند تا سطح معماری کشور ارتقا پیدا کند.
- فضایی برای معماران و طراحان فراهم میشود که بتوانند دانش فنی و ایدههای خود را نسبت به دیگر طراحان مقایسه کرده و اطلاعات خود را به چالش بکشند.
- این رقابتها به سازمانها کمک میکند تا طرحهای مختلف را شناسایی کرده و بتوانند این ایدهها را در پروژههای بزرگ شهری، فرهنگی و ملی نیز استفاده کنند.
به طور کل میتوان هدف برگزاری را ارتقا معماری کشور، و همچنین ارتقا سطح علمی و فنی داوطلبان و طراحان کشور عنوان کرد.
انواع مسابقات طراحی معماری:
مسابقات طراحی معماری به دسته بندیهای مختلفی تقسیم میشوند. در یک بررسی کلی ، این دسته بندیها عبارتند از:
- مسابقات ملی معماری – مسابقاتی در سطح کشور.عمدتا با موضوعات خاص و ملی مثل طراحی بناهای ملی، مجموعههای فرهنگی، فضاهای عمومی و موارد مشابه.
- مسابقات دانشجویی – مسابقاتی در سطح دانشگاهها بین دانشجویان رشتههای معماری ، طراحی داخلی و طراحی شهری.
- مسابقات بین المللی معماری – رقابتی در سطح جهانی؛ معمولا با موضوعاتی مثل پایداری سازهها و شهرسازی.
- مسابقات حرفهای و تجاری – مجری آنان نهادهای دولتی ، شرکتهای خصوصی یا سازمانهای معماری بوده و اهداف تجاری در آن نقش دارد. موضوعات میتوان شامل موارد مرتبط، مثل طراحی مراکز تجاری، مجتمع مسکونی، ادارات و فضای مشابه باشد.
- مسابقات موضوعی و خلاقانه – هدف آن ارائه طراحیهای نو آوری و جدید است؛ مثل مسابقات طراحی فضاهای شهری به نحو جدید و خاص.
- مسابقات بازسازی و مرمت – در این سبک مسابقه، ایدههایی تئوری و یا عملی در راستای مرمت و بازسازی پروژه و بافت تاریخی، همچنین احیای سازههای تاریخی درخواست میشود.
- دیگر نمونههای مسابقات با موضوعاتی مثل مسابقات مفهومی و پژوهشی ، طراحی سازههای مسکونی، فضای شهری و معماری عمومی.
5 مزیت شرکت در مسابقه معماری:
شرکت در این مسابقه از چند جهت برای معماران و طراحان ، مزیت بزرگی محسوب میشود.
- شرکت کنندگان در این مسابقه، میتوانند مرزهای تفکر طراحی را گسترش داده و ایدههایی جدید و منحصر به فرد نشان دهند.
- کسب رتبه و یا حتی رزومه شرکت در این مسابقات، در بسیاری از شرایط، نقطع درخشانی در کارنامه شخص بوده و منجر به توسعه حرفهای و اعتبار شغلی شخص میگردد.
- با شرکت در این رویداد، ارتباطات و شبکه سازی افراد گسترش پیدا کرده ؛ و فرصتی ایجاد خواهد شد تا افراد بتوانند با متخصصین، کارفرمایان و یا گروههای طراحی آشنا شوند. این امر، گسترش موقعیتهای شغلی را به همراه خواهد داشت.
- در این مسابقات، افراد کم تجربهتر که به تازگی وارد صنعت طراحی حرفهای شدهاند، تجربههایی از پروژههای واقعی و اجراهای عملی را به دست خواهند آورد و توانایی بالاتری در زمینههای مختلف مثل طراحی، تحلیل فنی ، مدیریت پروژه و غیره پیدا خواهند کرد.
- بسیاری از این مسابقات، از پاداشهای مالی و حق شرکت در پروژههای اجرایی مهم را برای طراحهای برتر تدارک دیدهاند.
تیم داوران مسابقه طراحی معماری:
تیم داوران، عوامل اجرایی و دیگر ترکیب تیم مسابقات، بستگی به هدف مسابقه و سطح رقابت دارد؛ اما به طور کلی، این عوامل به شرح زیر هستند:
- تیم داوری:
تیم داوری معمولا متشکل از معماران برجسته منطقه یا کشور ، اساتید دانشگاهی و محققان این رشته، متخصصین حوزههای مرتبط مثل مهندسان عمران، طراحان شهری، کارشناسان محیط زیست و غیره، و یا نمایندگان نهادهای دولتی یا خصوصی هستند. این تیم، طرح را از نظر اجرا و انطباق با نیازها، خلاقیت، امکان اجرا و دیگر فاکتورها به طور دقیق بررسی و مقایسه میکنند.
- عوامل اجرایی:
دیگر اعضای کادر اجرایی شامل : دبیر مسابقات، هماهنگ کنندگان فنی، مشاوران حقوقی و قانونی، کارشناسان روابط عمومی و بازاریابی و دیگر اعضای پشتیبانی فنی و فناوری هستند.
این دو تیم در ترکیب با یکدیگر، مسابقه را از تمامی جهات مدیریت کرده تا بتوانند ارزیابی دقیق ، منصفانه و بی طرفانهای داشته باشند و این چالش به نحو موفقیت آمیز و اثرگذاری اجرا شود.
شرایط شرکت در مسابقات طراحی معماری:
شرایط شرکت در مسابقه به طور کلی بستگی به نوع مسابقه، سطح رقابت، و اهداف برگزاری از آن دارد. اما برخی شرایط ، جامع بوده و در تمامی مسابقات معمولا حائز اهمیت است.
افراد واجد شرایط شرکت در این مسابقات، دانشجویان معماری، معماران حرفهای و تیمهای طراحی هستند که پیش از مسابقه، گروه هدف در اعلامیه و آئین نامه مسابقه درج خواهد شد.
برخی از مسابقات ممکن است دارای محدودیتهایی بر اساس سابقه و تجربه کار داشته باشند . به عنوان مثال ممکن است در آئین نامه درج شود که نیاز به چند سال سابقه کاری در زمینه معماری و طراحی وجود داشته باشد؛ یا ممکن است سطح تجربه نیز اعلام شود. مثلا مسابقات ممکن است در سطوح مبتدی، نیمه حرفهای یا حرفهای باشد.
گاها محدودیتهای دیگری مثل نیاز به عضویت در انجمنهای مختلف وجود داشته باشد.
شرکت کنندگان باید طرحهایی مطابق با قوانین و مقررات ملی ساختمان و استانداردهای محلی ارائه دهند. همچنین طرحها در قالب و فرمتهای تعیین شده و با رعایت محدودیتهای حجمی و اندازه ارائه گردد.
شرکت کنندگان باید با تمامی شرایط حقوق مالکیت معنوی ( کپی رایت و ایده برداری ) موافقت کرده و گاها رضایت نامهای ارائه می شود که طی آن، شرکت کنندگان مجوز استفاده قانونی از طرحها را برای نمایشگاه، نشریات و دیگر مقاصد ارائه میدهند.
این مسابقات دارای مهلت زمانی بوده و افراد باید طرحهای خود را حتما تا زمان اعلام شده ارائه داده یا در سایت بارگذاری کنند.
نحوه شرکت در مسابقات طراحی معماری:
اولین گام شرکت در این مسابقات ، توجه و پیگیری به تاریخ فراخوان مسابقات است. این فراخوانها از طریق ارگانهای رسمی اعلام میگردد.
نیاز است تا داوطلب حتما آئین نامه را مطالعه کرده و از تمامی شرایط و ضوابط آن به خوبی مطلع گردد و بررسی کند که آیا واجد شرکت در این مسابقه است یا خیر.
به منظور ارسال مدارک، مهلت زمانی مشخص میگردد. تکمیل اطلاعات فرم ثبت نام معمولا به صورت اینترنتی و آنلاین بوده و یا ممکن است به صورت حضوری حضوری باشد. همچنین ممکن است نمونهای از کارهای حرفهای پیشین نیز درخواست شود. فرم شامل تمامی اطلاعات شخصی، عکس پرسنلی، اسکن مدارک و غیره است.
برای برخی مسابقات ، نیاز به پرداخت هزینههای شرکت در مسابقه وجود داشته و برخی دیگر رایگان هستند؛ که در صورت نیاز به پرداخت هزینه، مبلغ باید توسط درگاه اینترنتی و یا دیگر روشهای پرداخت، صورت بگیرد.
پس از ثبتنام، طراحی با توجه به الزامات و دستور العملها آماده شود. طرح باید از نظر ابعاد پروژه، محدودیتهای فنی، نوع فایل، موضوع مسابقه و دیگر معیارهای ارزیابی کاملا تطابق داشته و جزئیات را توضیح بدهد.
مهلت ثبت نام مسابقه طراحی معماری:
این مسابقات در بازه زمانی خاصی قابل اجرا هستند. هم از نظر محدودیت زمان ثبت نام، و هم از نظر محدودیت مهلت ارسال آثار. طرحها باید پیش از زمان مقرر، با فرمتهای تعیین شده در آئین نامه ارسال شوند( مثلا فرمت CAD ، PDF یا مدلهای سه بعدی و غیره) . ارسال پس از این زمان، منجر به رد صلاحیت پروژه خواهد شد.
رمز موفقیت در مسابقات طراحی معماری:
برای افزایش شانس موفقیت در این مسابقه، چند راهکار مهم و کلیدی میتوان موثر باشد:
- فراخوان را به دقت مطالعه کرده و مفهوم مسابقه، و درخواست داوران را به طور کامل درک کنید. تمرکز اصلی بر روی هدف مسابقه باشد.
- پروژههای موفق پیشین را در سطح منطقهای، ملی و بین المللی بررسی کنید.
- در صورت امکان، در گروههای معماری، کارگاهها و دورههای مرتبط شرکت کنید تا با کمک طوفان فکری Brain storming ، بتوانید ایدههای خلاقانهای به دست آورید. شرکت در دورهها و جلسات آموزشی مهندس مهدی دریانی میتواند راهکار بسیار موثری در این زمینه باشد.
- آثار برندگان قبلی را بررسی کنید تا بتوانید به درک عوامل موفقیت آن رسیده و از نکات مهم از نظر داوران را متوجه شوید.
- طرحها و جزئیات را به وضوح برای خود معین کرده و سعی کنید تا با افزودن صحیح آنان در طراحی ، منظور خود را به درستی روی نقشه اعلام کنید. ارائه حرفهای، گرافیک مناسب و هماهنگی بین فرم و عملکرد، کلید موفقیت بزرگی به شمار میرود.
- در صورت امکان، طرح را با متخصصین و تیمهای موفق در میان گذاشته تا نقطه نظرات آنان را نیز در مورد نقاط ضعف و قوت پروژه متوجه شوید و بازخورد آنان را ببینید.
- برای زمان ارائه، مدیریت زمانی داشته باشید تا بتوانید تمامی مراحل را در زمان مقرر بدون نقصی تحویل دهید. پروژه را چندین بار مورد تست و بازبینی مکرر قرار دهید تا تمامی مشکلات و نقصهای احتمالی آن برآورد شود.
جدول خلاصه:
| مسابقه طراحی معماری : | توضیحات: |
| نظارت: | دبیرخانه مسابقات معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی |
| شرایط: | آئین نامه در فراخوان هر مسابقه درج میگردد. |
| نحوه شرکت: | ثبتنام در زمان مقرر ، ارسال آثار تا تاریخ اعلام شده. |
سوالات متداول:
مهلت ارسال آثار مسابقه طراحی معماری چقدر است؟
این مهلت متغیر است. بسته به نوع مسابقه، از چند هفته تا چند ماه ممکن است اعلام شود.
نتایج مسابقات طراحی معماری کجا اعلام میشود؟
بسته به ارگان و نهاد برگزار کننده مسابقه، متفاوت بوده و در آئین نامه و فراخوان مسابقه، سایت اعلام نتایج نیز درج خواهد شد.
فراخوان مسابقات طراحی معماری دانشجویی کجا اعلام میشود؟
توسط اطلاع رسانی دانشگاهی، موسسات آموزشی و مراجعه به سایتهای مربوطه، این فراخوان پخش میشود.
