دو مفهوم بسیار مهم در حوزه نظام مهندسی، مبحث نظارت و اجرا هستند. این دو بخش دارای تفاوتهایی با یکدیگر هستند؛ اما در پروژههای عملی، مکمل همدیگر بوده و در کنار هم معنا پیدا میکنند.
تفاوت اصلی این دو مبحث، در این است که نظارت به طور کلی به بررسی و تضمین کیفیت و انطباق سازه و پروژه با مقررات و استانداردها است؛ در حالی که مبحث اجرا بر روی روند اجرایی دقیق و مدیرین منابع انسانی و مادی تمرکز دارد. برای اینکه یک سازه و پروژه بتواند با موفقیت به سرانجام برسد، نیاز است که روند نظارت و اجرا به خوبی در کنار یکدیگر انجام بگیرد.
در این مبحث، به بررسی روند آزمون نظارت، روند آزمون اجرا و تفاوت نظارت و اجرا در آزمون نظام مهندسی در سیستم نظام مهندسی پرداخته شده است.
آزمون نظارت نظام مهندسی:
آزمون نظارت برای کسانی است که قصد دارند به عنوان مهندس ناظر در پروژهها شرکت کنند . این آزمون که توسط سازمان نظام مهندسی کشور برگزار میشود، برای رشتههای عمران، معماری، برق و مکانیک الزامی است.
آزمون نظارت به صورت چهار گزینهای بوده و شامل مجموعه ای از سوالات بر اساس منابع اعلام شده توسط دفتر مقررات ملی ساختمان است. آزمون نظارت چند نوبت در سال و برای رشته های زیر برگزار میشود:
- مهندسی عمران – نظارت بر سازه
- مهندسی معماری – نظارت بر معماری
- مهندسی برق
- مهندسی مکانیک
- مهندسی شهرسازی
- مهندسی نقشه برداری
- مهندسی ترافیک
این تاریخ کاملا دقیق نیست اما معمولا یک بار در نیمه ابتدایی سال و یک بار در نیمه دوم سال اجرا میشود. منابعی که برای این آزمون معرفی میشوند، شامل مقررات ملی ساختمان، آئین نامهها، استانداردها و دیگر کتب مرجع هستند.
این آزمون به صورت 60 سوال تستی چهار گزینهای بوده و معمولا 150 دقیقه زمان دارد. داوطلب باید برای قبولی در آزمون، حداقل به 50 درصد سوالات یعنی 30 سوال ، پاسخ صحیح بدهد. لازم به ذکر است که آزمون دارای نمره منفی بوده و هر سه سوال غلط، یک سوال صحیح را از بین خواهد برد.
داوطلبان در حین آزمون میتوانند کتاب، جزوه و تمامی منابع مورد نیاز را با خود به همراه داشته باشند؛ چون امتحان به صورت اوپن بوک است. اما به همراه اشتن لپ تاپ، تبلت، موبایل و تمامی تجهیزات ارتباطی غیر قانونی است.
نتایج چند هفته پس از آزمون سراسری، و در سایت نظام مهندسی اعلام میشوند.
آزمون اجرا نظام مهندسی:
آزمون اجرا برای مهندسینی است که قصد دارند به عنوان مجری وارد پروژههای ساختمانی و عمرانی شوند . این آزمون با هدف ارزیابی و بررسی مهارت و دانش مهندسان در سیستم اجرایی بوده و از روند خاصی برگزار است.
ساختار کلی آزمون به صورت چهار گزینه ای بوده و منابع آن از آئین نامههای ملی و بین المللی معرفی میشوند. این آزمون برای رشتههای عمران، معماری، برق و مکانیک برگزار میشود. منابع آن شامل مقررات ملی ساختمان ، آئین نامه و دستورالعمل های فنی و استاندارد مهندسی است.
آزمون اجرا نیز 60 سوال تستی داشته و مدت زمان آن 150 دقیقه است. این آزمون نمره منفی دارد و برای قبولی باید حداقل به 30 سوال پاسخ صحیح داده شود (بدون احتساب سوالات غلط) . این آزمون نیز مشابه با آزمون نظارت، اوپن بوک بوده و همراه داشتن تمامی کتاب و منابع درسی بلامانع است.
تفاوت آزمون نظارت و اجرا:
آزمونهای نظارت و اجرا به طور کلی از سیستم برگزاری و شرایط مشابهی برخوردار هستند؛ و اصلیترین تفاوت در این دو، به محتوای مطالب آزمون و مهارتهای داوطلب است.
در آزمون نظارت، هدف، ارزیابی مهندسان در حیطه کنترل و پایش عملیات ساختمانی است. در حالی که در آزمون اجرا، مهارتهای مربوط به مدیریت و هدایت اجرایی پروژه پرداخته میشود. در بخش نظارت، مهندس باید توانایی خود را در اطلاعات بررسی حسن اجرای پروژه مطابق با مقررات ملی ساختمان و استانداردها نشان دهد ؛ در حالی که در بخش اجرا، مهندس باید اطلاعات خود را در زمینه قابلیتها و اطلاعات فنی، مدیریت زمانی، مدیریت منابع پروژه و غیره نشان دهد.
از نظر منابع آزمون، آزمون نظارت دارای منابعی از جمله:
- مبحث 2: نظامات اداری
- مبحث 5: مصالح و فرآوردههای ساختمانی
- دیگر مباحث
- مبحث ایمنی و الزامان عمومی ساختمان است.
اما در آزمون اجرا، برخی از منابع عبارتند از:
- مبحث 12: ایمنی و حفاظت کارگران
- دستورالعملهای فنی اجرای سازههای بتنی و فلزی
- و غیره.
شرایط شرکت در آزمون نظارت و اجرا:
در هر دو آزمون نظارت و اجرا، شرایط مشابهی برای شرکت در ازمون وجود دارد.
در هر دو بخش، فرد باید حداقل مدرک کارشناسی در رشتههای مرتبط با آزمون را داشته باشد و مدرک وی مورد تایید وزارت علوم باشد.
همچنین برای هر دو آزمون ، نیاز است تا داوطلب حداقل سه سال سابقه کاری مرتبط داشته و این زمان بعد از فارغ التحصلی لحاظ خواهد شد. لازم به ذکر است که سه سال سابقه کار، برای داوطلبانی است که مدرک کارشناسی داشته باشد. برای داوطلبانی که مدرک کارشناسی ارشد دارند، سابقه دو سال نیاز بوده و برای داوطلبانی که مدرک دکتری دارند، 1 سال سابقه کافی است. این تجربه برای داوطلبین نظارت باید مرتبط با نظارت بر پروژههای ساختمانی ، کنترل کیفیت ساخت و ساز و غیره باشد. برای داوطلبن بخش اجرا نیز باید سابقه کاری مرتبط با مدیریت و اجرای پروژههای ساختمانی یا عمرانی باشد.
ثبت نام هر دو آزمون از طریق سایت نظام مهندسی صورت گرفته و در صورت احراز شرایط، شخص میتواند در سازمان عضو شده و شماره عضویت بگیرد که پیش نیاز ثبت نام در آزمون است.
نظارت یا اجرا:
انتخاب این که داوطلب در بخش نظارت شرکت کند یا اجرا، بستگی به علاقمندی شخصی، مهارتها و تواناییهای مهندس، و اهداف حرفهای او دارد. هرکدام دارای مزایا و چالشهایی هستند که فرد با توجه به شناخت خود باید در یکی از این زمینهها مشغول به فعالیت شود.
در بخش نظارت، فرد باید از تطابق روند کار با نقشه و استانداردها مطمئن شده و این کار به صورت بررسیهای دورهای انجام میشود. مهندس ناظر باید گزارشهایی از پیشرفت پروژه ارائه دهد؛ که به این معنی است که نیاز به حضور دائمی در محل پروژه وجود ندارد.
در بخش اجرایی، مهندس مجری به طور کامل بر روی روند اجرایی پروژه نظارت داشته و باید تمامی تصمیم گیریهای مهم را انجام دهد. این مسئولیتها شامل وظایفی مثل برنامه ریزی روزانه، مدیریت تیم اجرایی، سازماندهی و غیره هستند. در این شرایط، مهندس باید دائما در محل پروژه حضور داشته باشد.
چالشهایی که در بخش اجرا وجود دارد، معمولا چالشهایی در زمینه کنترل کیفیت مصالح، هماهنگی با تیم اجرایی، ارائه گزارشات دقیق و مفید به کارفرما و دیگر مراجع نظارتی هستند. اما در بخش اجرا، چالشها معمولا بیشتر بوده و مجری باید تمامی مشکلات مثل مشکلات اجرایی، زمان بندیف بودجه بندی و غیره را مدیریت کند.
از نظر درامد، مهندسین بخش نظارت میتوانند همزمان بر روی چند پروژه شرکت داشته باشند تا درامد خود را افزایش دهند؛ در حالیکه با توجه به سطح سختی و دشواری کار، مهندس مجری باید دائما در یک پروژه حضور داشته و امکان حضور در چند پروژه مقدور نیست. به همین دلیل معمولا حقوق بیشتری برای این شخص در نظر گرفته میشود.
به طور کلی، از داوطلبین علاقه به بررسی کیفیت، نظارت ، کار و چالشهای شغلی کمتر هستند، و مایل هستند تا انعطاف کاری کمتری تجربه کنند، میتوانند در آزمون نظارت شرکت کنند؛ اما برای کسب درآمد بالا، باید تعداد پروژههای بیشتری دریافت کنند.
اگر داوطلب علاقمند به داشتن شغلی با مسئولیت بیشتر است، از مدیریت تیم استقبال میکند، قابلیت ایجاد هماهنگی بین اعضای تیم را داشته و به دنبال حقوق بیشتر است، بهتر است در آزمون اجرا شرکت کند.
جدول خلاصه:
| مشخصات آزمون نظارت و آزمون اجرا: | جزئیات: |
| موضوع آزمون: | نظارت: کنترل کیفیت، رعایت مقررات ملی و استانداردها
اجرا: مدیریت، اجرا، برنامه ریزی پروژه |
| نوع سوالات: | اوپن بوک، 60 سوال. 150 دقیقه، نمره منفی دارد. |
| مدرک تحصیلی: | کارشناسی و بالاتر. |
| سابقه کار: | حداقل 3 سال برای داوطلبین با مدرک کارشناسی. |
| ثبت نام و اعلام نتایج: | از طریق سایت inbr.ir ثبت نام و اعلام نتایج انجام می شود. |
سوالات متداول:
مدت زمان آزمون نظارت و اجرا چقدر است؟
150 دقیقه.
آزمون نظارت و اجرا سالانه چند بار برگزار میشود؟
معمولا سالانه دوبار بوده که تاریخ آن کاملا دقیق نیست؛ اما یک بار در نیمه اول سال، و یکبار در نیمه دوم سال است.
ثبت نام و اعلام نتایج از طریق چه سایتی صورت میگیر؟
ثبت نام و اعلام نتایج از طریق سامانه معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی به آدرس inbr.ir صورت میگیرد.
