نظارت و اجرای معماری و عمران یکی از فرآیندهای مهم در توسعه و ساخت پروژه­های ساختمانی به شمار می­روند. در این روند، مراحلی همچون برنامه ریزی، طراحی، اجرا و نظارت بر پروژه­های ساختمانی صورت گرفته و این مراحل بر اساس اصول سیستماتیک و قانونی انجام می­گیرد.

هرکدام از رشته­های معماری و عمران، مراحل و وظایف مختلفی برای نظارت و اجرای پروژه­ها داشته و روند خاصی برای دریافت پروانه باید کسب کنند.

در این مطلب، به بررسی دقیق شرایط کسب مجوز نظارت و اجرای معماری و نظارت و اجرای عمران پرداخته شده است.

نظارت و اجرای معماری:

نظارت و اجرای معماری در ایران، با هدف تضمین کیفیت، ایمنی ساخت و ساز و بررسی پیروی از قوانین و استانداردها صورت می­گیرد. به این منظور، مهندسین معمار وظایف متعددی بر عهده دارند.

در بخش نظارت معماری، مهندس ناظر، پروژه را به طور کامل مورد بررسی و کنترل قرار می­دهد تا تمامی بخش­ها طبق نقشه و استانداردهای موجود پیش برود. این نظارت می­تواند به دو صورت انجام شود:

• مهندس ناظر روند نظارت را به صورت مستقیم انجام داده و به صورت دائمی و مداوم، در محل ساخت و ساز حضور دارد. در این شرایط، ناظر شخصا روند را بررسی کرده تا از تطابق روند طبق نقشه و مقررات ملی ساختمان اطمینان حاصل کند. این نوع نظارت از مزایای زیادی برخوردار بوده و برای پروژه­های بزرگ و پیچیده امری لازم و ضروری است.
• مهندسین ناظر به صورت دوره ای به پروژه مراجعه کرده و آن را مورد بررسی قرار می­دهند که به آن، نظارت نوبتی نیز گفته می­شود. این سیستم برای پروژه­های کوچک یا متوسط قابل اجرا است و بستگی به مهارت مهندس نیز دارد تا بتواند با حضور مقطعی خود، تمامی نیازهای سازه را مدیریت کند.

در بخش اجرای معماری، روند کار عمدتا به صورت پیاده سازی طرح­های معماری بر روی سازه است. این کار نیازمند همکاری بین تیم پیمانکاران، مهندسین، کارگران و غیره است و نیاز به مدیریتی حرفه­ای دارد تا بتواند بین اعضای تیم­های مختلف، همکاری لازم را ایجاد کند. بخش اجرا شامل چند مرحله است:

• پی ریزی و ساخت اسکلت ساختمان اولین مرحله است و زمین کار و اسکلت آماده می­شوند.
• تاسیسات و تجهیزات مثل انواع تاسیسات برقی، آب و گاز، تاسیسات مکانیکی، سرمایشی و گرمایشی و … نصب می شوند.
• ساخت نما و اجرای دکوراسیون داخلی و خارجی مرحله آخر بوده و پس از آن، می­توان کار را به کارفرما تحویل داد.

 

اهمیت نظارت و اجرای معماری:

اهمیت نظارت و اجرای معماری در کیفیت سازه و روند کار بسیار ضروری  و تاثیرگذاز است. حضور مهندس ناظر در بخش معماری، کمک می­کند تا اصول معماری طبق استانداردهای فنی بوده و خطاهایی که منجر به کاهش کیفیت و کارایی سازه می شوند را به حداقل برساند. همچنین پیشرفت کار را از نظر مقررات و استانداردها بررسی کرده؛ که این کار در مرحله اول از بروز مشکلات قانونی جلوگیری کرده و همچنین ایمنی سازه را به همراه دارد.

از طرف دیگر، با حضور مهندس ناظر و تیم اجرایی معماری قوی، طرح معماری یکپارچگی خود را حفظ کرده و از نظر زیبایی شناسی و عملکرد، به سطح بالایی دست پیدا می­کنند. این امر علاوه بر زیبایی، افزایش دوام و ماندگاری بنا را نیز به همراه خواهد داشت.

نظارت و اجرای عمران:

نظارت و اجرای عمران نقش مهمی در تضمین پروژه­های عمرانی مثل ساخت ساختمان­ها، جاده، پل­ها، سد و سایر زیرساخت­ها دارد.

در بخش نظارت عمران، مهندس ناظر مراحل دقیق ساخت و ساز را از نظر تطابق با نقشه، مشخصات فنی و … زیر نظر داشته و آن را بررسی می­کند. وظایف مهندس در این بخش عبارتند از :

• کنترل کیفی مصالح و روش­های اجرایی به منظور اطمینان از تطابق این موارد با استانداردهای فنی و مهندسی.
• کنترل ایمنی به منظور حفظ امنیت کارگران و سازه.
• بررسی پیشرفت پروژه بر اساس بازه­های زمانی تعیین شده، مدیریت زمان و جلوگیری از تاخیرهای احتمالی تحویل به کارفرما.
• نظارت بر مقررزات بر اساس استانداردهای ملی ساختمان و دستورالعمل­های مربوط به پایداری و محیط زیشت.

بخش اجرای عمران، به تمامی مراحل عملی و اجرایی از آغاز تا تکمیل پروژه گفته می­شود. این بخش، نیاز به همکاری تیم فنی، نیروی انسانی، ماشین آلات لازم برای اجرای پروژه و … دارد. در یک بررسی کلی، اجرای عمران شامل چند بخش است:

• تهیه زمین و پی ریزی ساخت سازه، که شامل چکاپ­های ژئوتکنیکال، خاک برداری و پی گذاری است.
• نصب و اجرای تاسیسات و زیرساخت­هایی مثل تاسیسات برقی، سیستم آب و فاضلاب، سرمایشی گرمایشی و … .
• تست و ارزیابی­های نهایی جهت اطمینان از صحت عملکرد پروژه.
• اتمام کار و تحویل به کارفرما.

تمامی این مراحل باید طبق استانداردها و مقررات ملی ساختمان ایران، و قوانین مربوط به حوزه عمران و شهرسازی انجام شود؛ قوانینی مثل قانون استانداردهای ساخت، ایمنی کارگران، بهره وری انرژی، مقررات زیربنایی و … .

 

آزمون نظارت و اجرا معماری و عمران:

آزمون نظارت و اجرا معماری و عمران بخشی مهم و اولیه برای کسب پروانه کار و فعالیت در بخش نظارت و اجرا است. این آزمون به منظور بررسی و تایید صلاحیت مهندسین در بخش معماری و عمران صورت گرفته و توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان و راه و شهرسازی برگذار می­شود.

آزمون نظارت معماری و عمران، مهندسین را در زمینه نظارت بر اجرای صحیح پروژه­ها، بررسی کیفیت ساخت، رعایت قوانین، ارزیابی مصالح و … مورد بررسی قرار می­دهد. این آزمون به طور کلی به موضوعات فنی و کنترل کیفیی مربوط است.

آزمون اجرا معماری و عمران، مهندسان را از نظر مسائل مربوط به عملیات اجرایی و شیوه پیاده سازی پروژه مورد بررسی قرار می­دهد. این آزمون به طور کلی به موضوعاتی مثل مدیریت پروژه، روش­های ساخت، تکنیک­های اجرایی و استفاده از مصالح پرداخته است.

 

شرایط آزمون نظارت و اجرا معماری و عمران:

این آزمون سالانه در دو نوبت برگزار شده و پس از زمان اعلام، متقاضیان می­توانند با ورود به سامانه ثبت نام سازمان مقررات ملی، اقدام به نام نویسی برای آزمون کنند.

متقاضیان شرکت در این آزمون، باید در بخش صلاحیت طراحی، نظارت و اجرا شرکت کرده و نمره قبولی را در هر سه آزمون کسب کنند. این آزمون به صورت 60 سوال است که 150 دقیقه فرصت دارد و داوطلب باید حداقل 35 پاسخ صحیح ارائه دهد.

پیش از آزمون، منابعی برای هر بخش اعلام می­گردد که این منابع از طریق سایت دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان در دسترس بوده؛ همچنین با شرکت در کلاس­های آموزشی مهدی دریانی، این منابع همراه با نمونه سوالات آزمون­های گذشته مورد بررسی قرار می­گیرند.

 

شرکت در آزمون نظارت و اجرا معماری و عمران:

برای شرکت در این آزمون، چند شرط کلی وجود دارد:

• داوطلب باید دارای مدرک تحصیلی کارشناسی یا بالاتر، در یکی از رشته­های مرتبط با معماری، عمران یا دیگر رشته­های مربوط به ساخت و ساز بوده و این مدرک مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باشد.
• داوطلب باید دارای سابقه کار مرتبط، پس از دوران تحصیل خود باشد. مدت زمان سابقه مورد تایید، سه سال است که این زمان باید پس از دریافت مدرک کارشناسی صورت گرفته باشد. برای مقاطع تحصیلی بالاتر مثل کارشناسی و ارشد، قوانین بستگی به مقررات فعلی سازمان نظام مهندسی خواهد داشت.
• داوطلب باید در سازمان نظام مهندسی استان خود عضویت داشته باشد. عضویت از طریق ارائه مدارک تحصیلی، سابقه کار، و دیگر مدارک انجام می­شود.
• آقایان باید کارت پایان خدمت و یا معافیت از سربازی داشته باشند.
• گواهی سو پیشینه از دیگر مدارک ضروری است.

ثبت نام آزمون نظارت و اجرای معماری و عمران:

ثبت­نام این آزمون به صورت آنلاین بوده و از طریق سایت دفتر مقررات ملی ساختمان به آدرس inbr.ir صورت می­گیرد. به منظور نام نویسی، می­توان مراحل زیر را سپری کرد:

• ورود به سامانه و بخش ثبت نام آزمون نظارت و اجرا در رشته مربوطه.
• ایجاد حساب کاربری جدید با درج اطلاعات شخصی، ایمیل و شماره موبایل(اگر قبلا ثبتنام کرده­اید، وارد حساب خود شوید.)
• تکمیل اطلاعات شخصی و آپلود مدارک لازم (تصویر مدارک تحصیلی، عکس پرسنلی. تصویر کارت ملی و شناسنامه، کارت پایان خدمت یا معافیت، گواهی سابقه کار).
• انتخاب آزمون و رشته(نظارت، اجرا یا طراحی)
• انتخاب شهر و محل آزمون.
• پرداخت هزینه­ها از طریق درگاه اینترنتی.
• دریافت کد پیگیری و کارت ورود به جلسه.

ابن اطلاعات باید به صورت کاملا دقیق باشند؛ چرا که در طول ثبت نام امکان ویرایش اطلاعات وجود دارد اما پس از مهلت ثبت نام، امکان تغییر اطلاعات وجود نخواهد داشت.

 

جدول خلاصه:

 

نظارت معماری و عمران:	اجرای معماری و عمران:
نظارت بر اجرای پروژه و تطبیق با نقشه و استانداردها	اجرای عملی طبق نقشه، طرح و مشخصات فنی
کنترل کیفیت  و رعایت مقررات ملی ساختمان	اجرای عملیاتی ساختمان
بازدید دوره­ای، بررسی مصالح و روش اجرایی	مدیریت پروژه، هماهنگی با تیم اجرایی
هدف: تضمین کیفیت، ایمنی و رعایت قوانین	هدف: اجرای صحیح و دقیق

 

سوالات متداول:

هزینه شرکت در آزمون نظارت و اجرا عمران چقدر است؟

مبلغ پیش از هر آزمون در سایت رسمی مقررات ملی اعلام می­شود.

 

نتایج چقدر بعد از آزمون اعلام می­شود؟

2 ماه بعد از آزمون نتایج اعلام می­شوند.

 

شرایط اعتراض برای نتایج وجود دارد؟

بله بعد از اعلام نتایج، امکان ثبت اعتراض وجود دارد.