کسب پروانه طراحی نظام مهندسی در رشته معماری، امروزه کمی دور از دسترس تصور, می شود. شاید کسانی که چنین برداشتی می کنند آگاهی کافی از این آزمون را ندارند. به طور کلی هر کاری با تکرار و تکنیک انجام شدنی است و آزمون طراحی نظام مهندسی معماری از این قضیه مستثنا نیست.

از سه وجه می توان به این آزمون به ظاهر چغر نگریست

الف: سرعت ترسیمات

ب: دانش فنی و ترسیم

ج: تفکر طراح سوال و شناخت آن

سرعت ترسیمات: در دنیای حرفه ای کار معماری و تهیه نقشه های فاز یک، اصلی ترین بخش از دید کارفرما بوده و تقریباً ۹۹ درصد آنها در تهیه نقشه های فاز یک صبر و حوصله ندارند و حتی ترجیح می دهند نقشه های به صورت اجمالی تهیه شده و پس از پیمودن مسیر صدور جواز ساختمانی و حتی در حین اجرا، دست به تغییرات دلخواه سلیقه خود بزنند. همین فرایند به نوعی دیگر در آزمون طراحی نظام مهندسی معماری  برقرار است به طوری که متقاضیان شرکت در این آزمون در مدت زمان ۷ یا ۸ ساعت باید به سوال طراحی به صورت ترسیم با دست و گونیا پاسخ داده و مدارک خواسته شده را ترسیم نمایند.

بسیاری از متقاضیان آزمون طراحی نظام مهندسی معماری از اینکه تصمیمات با دست باید باشد واهمه داشته و معترض هستند و این در حالیست که ترسیمات دستی همواره شروع کار و تفکر طراحی معماری است و با اندکی تمرینات خاص، دست یافتنی است. تجربه به دست آمده در کلاس های مجازی طراحی نظام مهندسی حاکی از آن است که زمان صرف شده در ترسیم تمرینات جلسات اول کلاس به حدود ۲۰ ساعت نیز به طول می کشد و این زمان بیست ساعت، پس از تمرین بر روی ۱۵ موضوع به زیر ۹ ساعت تقلیل پیدا می کند. در این میان عوامل مهمی تأثیر دارند که می توان به نام تکنیک های کاهش زمان نامگذاری کرد.

تکنیک های کاهش زمان آزمون طراحی نظام مهندسی معماری

یکی از این تکنیک ها استفاده از ماکت های ساخته شده با پلکسی است که نقش پازل را در چیدمان فضاهای پارکینگ ها بازی می کنند. این ماکت ها دقیقاً به ابعادی ساخته می شوند که در مقیاس یک صدم نقشه های فاز یک قابل جاگذاری هستند. اگر این ماکت های پازل شکل نباشند اتودهای با مداد یافتن مکان پله و اتومبیل مدت زمان زیادی را به خود اختصاص می‌دهد و این به خاطر ترسیم خط و پاک کردن است که به صورت رفت و برگشتی انجام می شود تا در نهایت به نتیجه دلخواه منجر شود. در صورتی که چیدمان اتومبیل‌ها و پله و آسانسور کاری به مراتب با سرعت بیشتر از اتود های با مداد بر روی کاغذ است.

دومین تکنیک کاهش زمان ترسیمات استفاده از قلق کاور A4 برای ترسیم و طراحی پلان واحدهای مسکونی است. برای اجرای این روش به کاور A4  و ماژیک وایت برد و یک تکه دستمال کوچک نیاز است. تمامی اتود های محتمل طراحی به جای اینکه با مداد بر روی کاغذ انجام گیرد با ماژیک بر روی کاور A4  صورت می گیرد. در این حالت با توجه به قابلیت ویرایش سریع خطوط ترسیم شده توسط تکه دستمال، عملاً سرعت ترسیمات به طور قابل ملاحظه ای نسبت به ترسیمات مدادی افزایش می یابد. بعد از تکمیل ترسیمات ماژیک بر روی کاور A4  باید ترسیمات این کاور یا تلق شیشه ای بر روی کاغذ A4 منتقل شود که این انتقال ابتدا با دیوارهای اطراف و مکان پله و آسانسور شروع شده و به ترسیم دیوار های داخلی و فضاها ختم می شود.

دانش فنی و ترسیمی در آزمون طراحی نظام مهندسی معماری:

در این بخش ابتدا دانش فنی بررسی شده و سپس به داشتن ترسیم پرداخته می شود. دانش فنی به کلیه اطلاعاتی گفته می‌شود که در مباحث مقررات ملی ساختمان، کتب شهرداری ها، نشریات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و نشریات سازمان مدیریت و برنامه ریزی و همچنین کتب دانشگاهی قرار دارد. اطلاعات مندرج در این منابع هم شامل استانداردهای بین‌المللی و هم شامل استانداردهای داخلی ایران می شود که به قرار زیر است:

• ابعاد پارک اتومبیل ها شامل پارک تکی، پارک دوتایی، پارک سه تایی، پارک معلول، پارک خیابانی و پارک مزاحم
• ابعاد فضای مخصوص پله و رمپ در ورودی بناها، داخل ساختمان و داخل حیاط
• آشنایی با قوانین اختلاط کاربری ها مانند مسکونی – اداری، مسکونی – تجاری، مسکونی – آموزشی و غیره
• ابعاد انواع راهروهای داخلی آپارتمان، خروج های اصلی، خروج های فرعی، راهروهای داخلی واحد مسکونی
• ابعاد و اندازه کلیه فضاهای داخلی واحدهای مسکونی
• استانداردهای مربوط به معلولین جسمی و حرکتی
• اطلاعات ترسیمات فنی مانند مقطع، نما و بام

مقطع:

به طور کلی دو نوع مقطع طولی و عرضی در پلان ها قابل ترسیم هستند. منظور از طول و عرض در طراحی معماری و طول و عرض مستطیل نیست بلکه مقطع طولی شامل اتفاقاتی باید باشد که در طراحی بیشتر دخیل است مانند گذر ها و دسترسی ها. در نتیجه ممکن است یک مقطع طولی از عرض هندسی زمین ترسیم شود.

نما:

اطلاعات مربوط به نما شامل محور ستون ها، تراز های ارتفاعی طبقات و جانپناه و مصالح استفاده شده در نما اطلاعات مصالح و جنس آن ها و روش های طراحی جان پناه، پنجره ها و تراس.

بام:

ابعاد اتاقک موتورخانه آسانسور، جانپناه بام و خرپشته، اندازه و طول کروم بندی ها، شیب کروم ها تعداد لوله های آب رو در بام و غیره جزء اطلاعاتی است که در ترسیم بام باید در نظر گرفت.

تفکر طراح سوال و شناخت آن در آزمون طراحی نظام مهندسی معماری:

آزمون طراحی نظام مهندسی معماریی بسیار به تفکر طراح سوال طراحی وابسته است. اینکه چه مواردی از طراحی و ترسیم در ذهن طراح سوال می‌گذرد، با مقایسه سوال های مطرح شده در سال های قبل قابل تشخیص و حتی قابل پیش بینی برای آزمون های آتی است.

به عنوان مثال یکی از این موارد طراحی ورودی است. چندین دوره است که در آزمون طراحی نظام مهندسی، طراحی ورودی با متراژ خاص مطالبه می شود و در صورت عدم طراحی این فضا نمره قبولی تعلق نمی گیرد.

پرهیز از آکس های ستون اضافه نیز مثالی دیگر در این زمینه است که در صورت سوال و بخش تذکرات به آن اشاره می کند. آکس های حداقلی منجر به نظم سازه و نظم اجرای سقف ها می شود و پرت مصالح را به حداقل می رساند.

کاربرد این سه عامل به صورت همزمان می توانند در کسب نمره قبولی طراحی تأثیر بسیاری داشته باشد. اما عامل بسیار مهم به غیر از مسائل فنی و ترسیمی وجود دارد و آن مدیریت استرس است به طور کلی تمامی آزمون ها به خصوص آزمون های عملی همراه با اضطراب و استرس هستند. برای این که بر این حالت ها غلبه ایجاد شود باید عوامل زیر را رعایت کرد.

الف تمرین های بسیار زیاد

ب: مدیریت زمان

ج: بی خیالی

الف: تمرین های بسیار زیاد تمرین های طراحی معماری در حد زیاد منجر به تسلط خوبی بر انواع زمین طراحی و راهکارهای برخورد با آن و همچنین توانایی حل خواسته های صورت سوال می شود و در نتیجه آمادگی بسیار بالایی در برخورد با مسئله جدید ایجاد می کنندکه همه این عوامل منجر به کنترل استرس می شود.

ب: مدیریت زمان

بحث زمان و استرس همواره به یکدیگر وابسته اند و اگر داوطلبان آزمون نتوانند مدیریت زمان خوبی داشته باشند قطعاً جلوی استرس را نمی توانند بگیرند. تقسیم بندی زمانی زیر می تواند به مدیریت استرس کمک کند.

با توجه به اینکه زمان آزمون طراحی ۷ الی ۸ ساعت است می تواند ۱۵ دقیقه ابتدایی را به مطالعه دقیق صورت سوال اختصاص داد. حدود ۳۰ دقیقه بعد جانمایی درب های ورودی، مقطع شماتیک ارتفاع مجاز، محاسبه رمپ و سرگیری و جانمایی پارکینگ ها تعلق می گیرد. بعد از تثبیت جای پله آسانسور و پارکینگ ها عملاً ستون گذاری را می توان انجام داد. زمان ۳۰ دقیقه نیز به جانمایی فضاهای داخلی واحدهای مسکونی با تکنیک کاور A4 تعلق می گیرد و پس از آن پنج ساعت برای ترسیمات زمان بسیار مطلوبی است. زمان باقی مانده برای پاسخ دادن به سوال دوم که ممکن است طراحی و تکمیل بخشی از جزئیات ترسیم شده باشد و یا طراحی سقف شیبدار و یا طراحی اشرافیت خواسته شده صرف می شود.

با این مدیریت زمان میتوان در مدت زمان ۷ تا ۸ ساعت به سوال آزمون طراحی نظام مهندسی به طور کامل پاسخ داد.

مواردی که تا اینجا تشریح شده مربوط به ۴۰ نمره آزمون طراحی بود. ۸ یا ۱۰ نمره دیگر نیز در این آزمون مطرح است که با مرور سوال ۸ تا ۱۰ نمره ای سال های گذشته، تکمیل جزئیات اجرایی و تکمیل سقف شیبدار دو سوال مطرح شده برای بخش دوم سوال طراحی بوده اند. ممکن است سوالات دیگری نیز مطرح شود مانند طراحی نما و همچنین ارائه راهکارهای پیشنهادی برای حل مشکل اشرافیت در واحدهای مسکونی. پاسخ به این سوال که نمره کمتری را به خود اختصاص می دهد به معنی کم اهمیتی سوال نباید سنجیده شود و در صورت پاسخ دادن به آن می توان از نظر ذهنی مصحح آزمون را در دادن نمره قبولی را سخت تر کند