سؤال اساسی در زمینه منابع آزمون نظام مهندسی هریک از رشته های هفت گانه نظام مهندسی این است که آیا منابع معرفی شده توسط سایت دفتر مقررات ملی ساختمان به آدرس اینترنتی است یا
www.inb.ir کافی است یا خیر؟
کلید پرسش به این پاسخ دراین نکته نهفته است که چون آزمون های نظام مهندسی بصورت کتاب باز برگزار می شود، عملا طراحی سوالات ممکن است از منابع از منابع دیگری صورت گیرد که داوطلبین شرکت دراین آزمون نباید از آن منابع غفلت کنند زیرا گاهی یک تست، سرنوشت کسب پروانه نظام مهندسی را می تواند تعیین کند.
معمولا درسال های اخیر نمره پنجاه برای قبولی در آزمون نظارت و اجرا کافی است اما شرایطی در سال های اخیر بوجود آمده که نمرات چهل و هشت و همچنین چهل و نه را به طور مشروط بعنوان قبولی محسوب می کنند. این افراد با گذراندن دوره هایی مانند گودبرداری و سازه های نگهبان و غیره، شرایط کسب پروانه نظارت و اجرا را بدست می آورند.
داشتن دانش عمومی در زمینه ساخت وساز، مطالعه مقاله های ساختمانی، مطالعه نشریات معتبرساختمانی و نشریات سازمان مدیریت و برنامه ریزی، نشریات مکز تحقیقات ساختمان و مسکن و غیره، می تواند دید داوطلبین آزمون نظام مهندسی را وسیع تر کند.
چندین سال است که بحثی به نام بودجه بندی سوالات آزمون نظام مهندسی در شاخه نظارت و اجرا در فضای آموزشی مطرح شده که ممکن است برخلاف تصورداوطلبین آزمون، کار کرد و بازده خوبی نداشته باشد.
در جدول زیر بودجه بندی یا همان مطرح شدن تعداد سوال از هر منبع در سالهای ۱۳۹۵ تا 1401
بررسی شده است.

با بررسی این جدول به سادگی می توان پی برد که برخی از مباحث تعداد سوال متفاوتی حتی در دو سال پیاپی داشته‌اند به عنوان مثال مبحث شانزدهم در آزمون اردیبهشت نود و هشت سوال و در بهمن نود و هفت دو سوال به خود اختصاص داده است و از مبحث سوم در شهریور هزار و چهارصد و یک، دو سوال و در دی ماه هزار و چهارصد و یک، شش سوال مطرح شده است.
از مبحث پانزدهم و شانزدهم در شهریور هزار و چهارصد و یک، پنج سوال و در دی ماه هزار و چهارصد و یک، دو سوال آمده است و به همین دلیل این بودجه بندی نمی تواند ملاک مطرح شدن تعداد تست در دوره های آتی باشد.
به نظر می‌رسد برای استفاده از جدول بودجه بندی بهترین راه تعیین میانگین سوالات مطرح شده از هر مبحث در سالهای متفاوت است و به این ترتیب نتیجه زیر حاصل می شود:
مبحث دوم ۱.۴ دهم درصد
مبحث سوم ۳.۵ دهم درصد
مبحث چهارم ۵.۳ دهم درصد
مبحث پنجم ۲.۱ دهم درصد
مبحث هفتم دو درصد
مبحث هشتم ۲.۶ درصد
مبحث نهم ۲.۹ درصد
مبحث دهم ۲.۳ درصد
مبحث یازدهم ۲.۱ درصد
مبحث دوازدهم ۲.۷
مبحث چهاردهم ۱.۸ درصد
مبحث پانزدهم2.6درصد
مبحث شانزدهم ۳.۵درصد
مبحث هفدهم ۲.۵ درصد
مبحث هجدهم ۲.۲ درصد
مبحث نوزدهم ۳.۶ درصد
مبحث بیستم ۱.۵ درصد
مبحث بیست و یکم ۱.۱ درصد
مبحث بیست و دوم ۱.۵ درصد
راهنمای جوش ۲.۹ درصد
عناصر و جزئیات ۳.۳۳
قانون نظام مهندسی ۲ درصد
و سایر منابع ۱.۶ درصد می باشد.
از مقایسه درصد های سوالات مطرح شده در ۱۰ دوره آزمون نظارت و اجرای رشته معماری می‌توان به این نتیجه رسید که مباحث سوم، چهارم، نهم، شانزدهم، نوزدهم، و راهنمای جوش مهم ترین مباحث هستند اما به تنهایی نمی توانند قبولی نمره ۵۰ درصد را رقم بزنند و متقاضی آزمون نظام مهندسی باید بر تمامی مباحث تسلط نسبی داشته باشند.
با بررسی تست های آزمون نظارت و اجرا این نتیجه به دست می‌آید که حدود ۹۰ درصد مطالب با یکدیگر همپوشانی دارند منابعی که برای آزمون اجرا به صورت اختصاصی از سوی دفتر مقررات ملی ساختمان معرفی شده‌اند به قرار زیر است:
1- ماشین آلات ساختمانی و آشنایی با نحوه عملکرد بهره برداری و نگهداری از آنها
2- ضوابط و مقررات مربوط به ضوابط و مقررات مربوط به نظام فنی و اجرایی کشور
3- مقررات قوانین و ضوابط حقوقی و انتظامی مرتبط با ساخت و سازها
4-قوانین مرتبط با صنعت بیمه و مالیات و کار
5- قراردادها و شرایط عمومی و خصوصی مرتبط با انواع قرارداد ها و پیمان ها
6- مدیریت ساخت و نظام برنامه ریزی و کنترل پروژه.
آزمون طراحی معماری
منابعی که برای آزمون طراحی معماری از سوی دفتر مقررات ملی ساختمان مطرح شده در زیر آمده است:
1- مبحث سوم حفاظت ساختمانها در مقابل حریق
2- مبحث چهارم الزامات عمومی ساختمان
3- مبحث پانزدهم آسانسورها و پلکان برقی
4- مبحث هجدهم عایق بندی و تنظیم صدا
5- مبحث نوزدهم صرفه جویی در مصرف انرژی
6- مبانی طراحی معماری
7- جزئیات اجرایی ساختمان
8- ضوابط مقررات شهرسازی و معماری برای معلولین
از میان این منابع برای آزمون طراحی موارد شش و هفت و هشت به صورت کتاب‌های چاپ شده در بازار موجود است. مباحثی که در موارد یک تا پنج مطرح شده است به تنهایی نمی توانند راهنمای متقاضیان آزمون طراحی معماری باشد نیاز به تحلیل و تشریح داشته تا کاربرد آن در پلان ها و مدارک معماری به صورت عملی مشخص شود در ادامه به روش استفاده از مباحث پنج گانه کاربردی در آزمون طراحی معماری و مکان استفاده از آنها پرداخته می شود.
مبحث سوم: هاشور ضد حریق دیوارهای جعبه پله دیوارهای دوره آسانسور درب ضد آتش جعبه پله درب دودبند لابی آسانسور دیوار ضد آتش لابی همکف و طبقه طبقات مسکونی دیوار ضد آتش بین واحدهای مسکونی دیوار ضدآتش راهرو های واقع در مسیر های خروج دیوار ضد آتش اتاق تاسیسات دیوار ضد آتش انبارها
مبحث چهارم: محاسبه طول رمپ و طول سرگیری، ابعاد پارکینگ ها، ابعاد درب ورودی سواره، ابعاد جعبه پله، ابعاد راهروهای ورودی به ساختمان و حیاط، مسیر عبور اتومبیل ها، مسیر عبور افراد پیاده در محل توقف اتومبیل ها، محل قرارگیری ورودی های سواره و پیاده در همکف با توجه به عرض گذر و ابعاد زمین، نورگیری فضاهای جانمایی شده در همکف و زیرزمین، دسترسی زیرزمین به حیاط، ابعاد پله و رمپ ورودی ساختمان، طراحی فضاهای داخلی واحدهای مسکونی، نورگیری فضاها از حیاط، گذر و پاسیو ها و ابعاد استاندارد فضاهای داخلی آپارتمان مسکونی
مبحث پانزدهم: ابعاد آسانسور در طراحی آپارتمان های رایج شهری، ابعاد موتورخانه آسانسور در پلان و مقطع و اندازه بالاسری و محل موتورخانه آسانسور، ابعاد بالابر معلول و ابعاد چاه چاله آسانسور
مبحث هجدهم: دیوارهای ضد صوت بین واحدهای مسکونی، دیوار ضد صوت واحد مسکونی در همکف، دیوارهای ضد صوت واحد های مسکونی به لابی مسکونی
مبحث نوزدهم: دیوارهای عایق حرارتی سمت حیاط و گذرها دیوارهای عایق حرارتی پاسیو ها
به طور کلی می‌توان گفت این منابع به تنهایی نمی تواند منجر به کسب نمره طراحی معماری شود آشنایی با انواع زمین و انواع موضوع، مسئله ای است که فقط و فقط به صورت اصلاح نقشه ها توسط مدرس با تجربه صورت می گیرد و نیاز به گذراندن دوره های آمادگی آزمون طراحی معماری می باشد.
حل کردن حداقل پانزده الی بیست موضوع طراحی در مدت زمان هفت یا هشت ساعت شاید در اوایل تمرین امکان پذیر نباشد و عملا ترسیمات بصورت ناقض انجام شود ولی با گذشت زمان و داشتن پشتکار در تمرینات این زمان به زیر ده ساعت و در نهایت به زیر هشت ساعت خواهد رسید.
نکته ی آخر که در این مقاله می توان به آن پرداخت شرکت در هر سه آزمون نظام مهندسی ( طراحی، نظارت و اجرا) بصورت همزمان هست که به دلیل همپوشانی 90 درصدی منابع، امکان پذیر است.