طراحی معماری به فرآیندی گفته میشود که در آن، به ایجاد و توسعه مفهوم و ساختار برای ساختمان یا ساختارهای ساختمانی پرداخته میشود. به طور کلی میتوان گفت که در یک طراحی، خواسته و نیاز یک کاربرد در نظر گرفته شده؛ فضا و عملکرد هر محیط برای طراح تعریف شده و در نهایت با توجه به امر زیبایی شناسی و اصولی ایمنی، پایداری بنا و کارایی آن، اقدام به ایجاد یک طرح میشود.
در نهایت، میتوان گفت طراحی معماری تلفیق و هماهنگی هنر، علم، تکنولوژی و محیط زیست در کنار یکدیگر است تا بتوان سازههایی ایجاد نمود که هم کاربرد بالایی داشته و هم از زیبایی برخوردار باشد. در زیر به توضیحات تکمیلی در ارتباط با آموزش طراحی معماری پرداخته شده است.
مبانی طراحی معماری:
مبانی طراحی معماری از اصول و مفاهیمی ساخته شده است؛ که این اصول اساسی و مفاهیم کلیدی شامل موارد زیر هستند:
توازن و هماهنگی، که به منظور توزیع یکنواخت عناصر در فضا و تقارن یا عدم تقارن آنها است.
اصل تناسب و مقیاس بندی، که به منظور بررسی اندازه ها و نسبت بخشهای مختلف یک سازه با یکدیگر و با افراد است.
ریتم و تکرار، به معنی تکرار شدن و هماهنگی یک عنصر تکراری و شبیه به هم در یک طرح است. به عنوان مثال در اصل ریتم و تکرار، به بررسی وضعیت پنجرهها و نسبت فواصل آنان با یکدیگر پرداخته میشود.
تأکید و کانون توجه، به منظور حضور نقاط مورد توجه در یک طرح بوده که بتواند جلب توجه کرده و تاکید آن را نشان دهد.
هماهنگی و یکپارچگی، به نحوه ترکیب و ادغام چند بخش از سازه و هماهنگی آنان با یکدیگر نظارت دارد.
فضای داخلی و خارجی، تناسب و تعامل بین بخشهای داخلی و خارجی سازه را مقایسه میکند که یکی از مهمترین اصول معماری است.
پایداری و محیط زیست، که وضعیت سازه را نسبت به فاکتورهای سلامت و حفظ پایداری محیط زیست بررسی میکند.
نکات مهم در طراحی معماری:
با توجه به مبانی ذکر شده در بالا، چند نکته در تمامی موارد مشترک بوده و در انواع طراحی، از اهمیت خاصی برخوردار است.
استفاده از نور طبیعی در انواع طراحی اهمیت بالایی داشته و همواره سعی میشود اولویت با نور طبیعی باشد.
همواره سعی میشود محیطها و فضاها به گونهای طراحی شوند که بتوان در صورت لزوم، نوع کاربری آنان را تغییر داد.
توجه به جزئیات می تواند در نقش و طراحی کلی تاثیر چشمگیری داشته باشد.
هرچقدر که یک سازه از نظر طراحی بتواند با محیط اطراف خود هماهنگی بیشتری داشته باشد، ارزش آن بالاتر خواهد بود.
طراحی معماری شامل چه بخش هایی است:
طراحی معماری یک علم چند بعدی محسوب میشود که به طور کلی شامل چند بخش اصلی است:
مطالعات مقدماتی: در این تحقیقات بر موضوعاتی همچون زمین و محیط سازه، قوانین محلی، نیاز شخص کارفرما و … پرداخته میشود.
ایده پردازی: در این مرحله، ایدههای اولیه اعلام شده و رویکردهایی بر اساس نیاز و شرایط اعلام میگردد.
طراحی نقشه اولیه و طرح تفضیلی: برنامه ریزیهایی برای فضا، نما و بخشهای اصلی ترسیم شده و مواد، سیستمهای سازه و بخشهای آن مشخص میشوند.
مدل‌سازی و ویژوالیزاسیون: در این بخش، مدلهای سه بعدی ارائه میشود تا بتواند توضیح دقیقتری از طرح ارائه دهد.
اصلاحات: به منظور ارزیابی و بررسی بازخوردها، اصلاحاتی روی طرح صورت گرفته و در صورت نیاز، تغییرات لازم اعمال خواهد شد.
تهیه نقشه اجرایی: در این مرحله نیاز است تا نقشه و مدارک فنی تهیه و ارائه شود. در صورت نیاز میتوان با مهندسین، طراحان و مشاوران خبره در این زمینه همکاری نمود.
نظارت بر اجرا: پس از ورود به مراحل اجرا، نیاز است تا به فرآیند ساخت و ساز نظاتر داشته تا اطمینان حاصل نمود که این روند به درستی اجرا می شود.
تمامی مراحل ذکر شده، با توجه نوع پروژه و مقیاس آن، همچنین پیچیدگی و ظرافتهای طرح، جزئیات خاص خود را دارند.
فرآیند و روند در طراحی معماری چه تعریفی دارند:
روند طراحی معماری معمولا بر جریان کلی پروژه و نحوه ترتیب اجرای مراحل دلالت دارد. روند به مراحلی اشاره میکند که یک پروژه از اولین مراحل آن تا آخرین مرحله باید سپری کند. به طور کلی می توان گفت که روند شامل مراحلی همچون:
تحقیقات ابتدایی
طراحی
توسعه طرح
تهیه نقشه
نظارت و بر ساخت و ساز
است.
این در حالیست که فرآیند طراحی معماری، تعریف نسبتا متفاوتی دارد. فرآیند عمدتا بر جزئیات و تصمیم گیریهای موردی دلالت میکند که در هر مرحله متفاوت بوده و نیاز به تعریف و ساختاری جداگانه دارد. فرآیند شامل مواردی همچون:
انتخاب راهکار و حل مساله ( تجزیه و تحلیل مسائل)
انتخاب مواد
نیازهای زیبایی شناسی و کاربردی
تفکر خلاق و ایده پردازی
و ارائه ایدههای خلاقانه و نو در هر مرحله
است.
به طور خلاصه، میتوان اینگونه عنوان کرد که روند، بر “چه چیزی” دلالت دارد و مراحل را شفاف سازی میکند. در حالی که فرآیند، ” چگونگی ” همان کارها را توضیح میدهد. در واقع فرایند، تکنیک و تصمیم گیری نهایی است.
زیر شاخه های طراحی معماری به چند دسته تقسیم میشود:
زیرشاخههای معماری به طور کلی به چند دسته اصلی تقسیم میشود. هرکدام از این زیرشاخه ها روی مواردی مخصوص به خود تمرکز دارد. در زیر به معرفی و بررسی مختصر آنها پرداخته شده است:
طراحی معماری داخلی: تمرکز اصلی آن بر روی بهینه سازی و زیبا سازی فضاهایی در داخل ساختمان است.
طراحی شهری: تمرکز اصلی آن بر روی فضاهای شهری و مناطق عمومی و طراحی و برنامه‌ریزی برای آنان است.
طراحی منظر: طراحی فضاهایی همچون محیط های بیرونی مثل پارک، حیاط و فضای سبز در این دسته بندی قرار دارد.
طراحی پایدار: هدف آن طراحی ساختمان و سازههایی است که بتواند کمترین تاثیر نامطلوب را بر روی محیط داشته و بتواند از منابع به صورت پایدار استفاده کند.
طراحی صنعتی: به منظور طراحی و ساخت محیط و سازه و فضاهایی با کاربری صنعتی استفاده میشود.
معماری منظر: این نوع معماری ترکیبی از معماری منظر با ادغام سازه در محیط طبیعی ای است که در پیرامون آن قرار گرفته باشد.
بازسازی و نوسازی: هدف این نوع معماری، حفظ ویژگیهای یک بافت تاریخی و در عین حال، تغییر و بهبود وضعیت کلی آن است.
طراحی سازه‌ای: در طراحی سازه، عمدتا بر جنبههای مکانیکی و مهندسی سازه پرداخته می شود. جنبههایی همچون استحکام، پایداری و موارد مشابه.
طراحی معماری مجازی: در این سیستم، سعی شده است تا فضاهایی دیجیتالی و مجازی ایجاد شوند.
به منظور درک بهتر، در زیر به بررسی زیر شاخه طراحی نما پرداخته شده است.
اصول و مراحل معماری و طراحی انواع نما:
این اصول و مراحل نیاز به دقت بالایی داشته و باید با برنامه ریزی دقیقی اجرا شوند. در این کار، چند عامل اصلی وجود داشته که نکات کلیدی کار محسوب میشوند. از جمله این نکات کلیدی میتوان به :
سبک معماری
شرایط و موقعیت جغرافیایی
مواد استفاده شده در طرح
خواست و نیاز و سلیقه کارفرما یا مشتری
اشاره کرد.
به طور کلی اصولی معماری شامل موارد زیر است:
اصول طراحی نما:
یکی از اصول طراحی نما، هماهنگی با سبک معماری است. در این اصل، باید دقت شود که نمای سازه با سبک کار معماری هماهنگی و سازگاری داشته باشد. به عنوان مثال، نمیتوان برای یک ساختمان کلاسیک، نمایی مدرن به کار برد.
از دیگر نکات حائز اهمیت، توجه به مقیاس و تناسبات است. در این رابطه، باید دقت شود که عناصر سازنده نما از جمله پنجره، در، و … باید با یکدیگر و با سایر عناصر همخوانی و سازگاری داشته باشد. این عدم تناسب، ظاهری نا زیبا ایجاد خواهد کرد.
انتخاب مواد باید به گونه ای صورت بگیرد که بتواند با فاکتورهایی همچون هزینه کارفرما، مقاومت نسبت به شرایط جوی و زیبایی آن همخوانی داشته باشد.
انتخاب رنگ و بافت در نما باید سازگار و هماهنگ با محیط اطراف سازه، و نیز کاربری ساختمان باشد.
پایداری و دوام:نما باید به گونه ای باشد که بتواند بیشترین سطح عمر و ماندگاری را داشته و در برابر شرایط جوی و گذر زمان دستخوش تغییرات نامطلوب نشود.
و در نهایت، رعایت ملاحظات انرژی و محیطی نیز از دیگر نکات حائز اهمیت است. در این اصل، باید به استفاده از مواد و طراحی‌هایی روی آورده شود که بتواند به بهبود کارایی انرژی کمک کرده و و تاثیر محیطی کمی بر جای بگذارند.
موارد گفته شده، همگی اصول طراحی نما بودند. حال به بررسی مراحل آن بپردازیم.
مراحل طراحی نما:
تحلیل و برنامه‌ریزی اولین گام در طراحی نما است. این کار با آیتمهایی همچون شناخت نیازها و شرایط محیطی، بررسی قوانین و مقررات محلی آغاز میشود.
پس از تحلیل، نیاز به طراحی مفهومی وجود دارد. طراحی مفهومی به منظور توسعه ایده های اولیه با توجه به شرایط محیطی است.
به منظور توسعه طرح ، میتوان به به جزئیاتی دقیقتر همچون انتخاب مواد، طراحی عناصر مانند پنجرهها و درها، و تعیین بافت و رنگ‌ها پرداخت.
گام بعدی، ترسیم نقشه و مستندات دقیق برای شروع روند ساخت است.
پس از طراحی، میتوان به کمک نمونه سازی و مدل سازیهای سه بعدی دیجیتالی یا ماکتهای فیزیکی، درک بهتری از نما ارائه داد. البته این طرح ها دائما نیاز به بازبینی و تصحیح دارد.
همواره نیاز است تا بر روند اجرا نظارت داشته و فرآیند ساخت و ساز و تطبیق آن با طرحهای تایید شده انجام بگیرد.
جدول خلاصه:
سوالات متداول:
اهمیت طراحی پایدار در معماری چیست؟
این نوع طراحی به کاهش اثرات مخرب بر روی محیط زیست دلالت دارد.
نقش استفاده از نور طبیعی در محیط چیست؟
افزایش ارزش طراحی و کاهش مصرف انرژی
فرهنگ چه تاثیری بر طراحی معماری دارد؟
بر نوع مواد، سبک، و فرم کلی طراحی تاثر گذاشته و نوعی هویت بخشی برای آن ایجاد میکند.
